در مقاله زیر سعی شده است تمامی نکات مورد نیاز شما عزیزان برای بهبود ساخت و ساز و محاسبات مربوطه گنجانده شود. این موارد شامل نکات لازم برای عملیات تخریب، عملیات خاکی، عملیات بنایی با سنگ، قالب بندی، بتن درجا، سقف، کارهای فولادی سبک ( بدون میلگرد )، کارهای آلومینیومی، بنایی با آجر و سفال و … می باشد. همچنین نکات مربوط و محاسبات کارهای فولادی سنگین و کارهای فولادی با میلگرد در دو بخش جدا تحت عنوان محاسبه هزینه ساخت هر متر مربع واحد مسکونی (محاسبات میلگرد ساختمان) و نحوه محاسبه وزن انواع آهن آلات به همراه فرمول در مقاله های گذشته آورده شده است.
۱) قبل از مجوز شروع کار برای عملیات های تخریب ساختمان، باید بررسی های مهندسی توسط شخص ذی صلاح برای تعیین شرایط کف ها، دیوارها، چارچوب ها و اسکلت و امکان خراب شدن بدون برنامه بخش های ساختمان صورت گیرد. ساختمان های مجاور باید چک و بررسی شود. کارفرما بایستی گواهی یا مجوز مکتوب برای عملیات های تخریب داشته باشد.
۲) عملیات تخریب شامل کارهایی مانند بوته کنی، تخریب ساختمان های بنایی، آجری، فلزی، بتنی و … است.
۳) تخریب معمولا برای ساختمان های باربر سنتی (غیر اسکلتی) مساحت زیربنای ساختمان ملاک است.
۴) تخریب برای ساختمان های اسکلت فلزی، وزن اسکلت سازه ملاک است و برای ساختمان های اسکلت بتنی حجم اسکلت سازه ملاک است.
۵) تخریب دیوارها، سقف ها و فوندانسیون در ساختمان های اسکلت فلزی و بتنی براساس حجم ملاک است.
۶) منظور از خاکبرداری و گودبرداری عبارت است از برداشت خاک های محوطه، گودبرداری پی ساختمان ها و محل ابنیه فنی تاسیسات، برداشت خاک از منابع قرضه با وسایل، تجهیزات و ماشین آلات مورد تایید تا تراز و رقوم خواسته شده در نقشه های اجرایی و دستورالعمل نظارت
۷) در پروژه های عمرانی عملیات خاکی معمولا باید به وسیله ماشین انجام شود مگر در موارد خاص مانند حجم کم عملیات خاکی و عدم امکان مانور ماشین آلات، که در این صورت عملیات خاکی باید به وسیله ابزار دستی انجام شود.
۸) انواع زمین ها به صورت زیر طبقه بندی می شوند:
زمین های لجنی: زمین هایی هستند که عامل کار با وزن طبیعی خود، در آن به حدی فرو رود که انجام عملیات به سهولت مقدور نباشد
طبقه بندی زمین با تایید مهندس مشاور و تصویب کارفرما تعیین می شود.
۹) ملاک محاسبه عمق در پی هایی که داخل گود کنده می شوند تراز کف گود خواهد بود.
۱۰) حجم عملیات خاکی براساس کار اجرا شده طبق نقشه و مشخصات، دستور کار و صورت مجلس ها محاسبه می شود
۱۱) واحد عملیات خاکی متر مکعب می باشد.
.
۱۲) عملیات بنایی با سنگ به دو صورت زیر انجام می شود:
۱۳) بلوکاژ: عبارت است از سنگ چینی در کف ساختمان با سنگ لاشه یا سنگ قلوه به منظور زهکشی
۱۴) درناژ: عبارت است از سنگ ریزی پشت دیوارها و پی ها با سنگ قلوه یا سنگ لاشه به منظور زهکشی
۱۵) استفاده از قلوه سنگ و سنگ لاشه به صورت خشکه چینی دارای خاصیت مویینگی است و از تراوش آب به سمت بالا جلوگیری می نماید.
۱۶) عملیات بنایی با سنگ باید براساس نقشه های اجرایی و دستورالعمل های دستگاه نظارت و طبق برنامه زمان بندی اجرای عملیات صورت گیرد. بدین منظور باید با پیش بینی های لازم، سنگ های مورد نظر را با قواره و اندازه های نشان داده شده در نقشه ها و مشخصات، در کارگاه دپو و آماده گردد تا اجرای عملیات به صورتی پیوسته امکان پذیر بوده و وقفه ای در کار ایجاد نشود
۱۷) معمولا قالب هایی که در کارهای ابنیه و ساختمان استفاده می شود فلزی می باشند.
۱۸) عموما قالب های مورد استفاده در ستون های بتنی، دیوارهای برشی بتنی و سقف ها، فلزی هستند.
۱۹) منظور از قالب فلزی قالبی است که از ورق توام با انواع پروفیل های فولادی ساخته شده باشد.
۲۰) در اندازه گیری قالب بندی ها، سطوح بتن ریخته شده که در تماس با قالب است، ملاک محاسبه قرار می گیرد.
۲۱) منظور از چوب بست و داربست مجموعه ای از قطعات فلزی یا چوبی یا مخلوطی از آن دو، به صورت افقی یا قائم یا مایل و یا قوسی است که برای نگهداری قالب و انتقال نیروهای ناشی از بتن ریزی از قالب به زمین یا سایر تکیه گاه ها، به کار برده می شود.
۲۲) برای اندازه گیری ارتفاع به منظور محاسبه قالب بندی در ستون و دیوار، برای طبقه همکف از روی پی محاسبه می شود و در سایر طبقات، نسبت به کف همان طبقه در نظر گرفته می شود.
۲۳) واحد اندازه گیری قالب بندی متر مربع می باشد.
۲۴) در این بخش سیمان مصرفی، سیمان پرتلند معمولی در نظر گرفته می شود مگر آنکه نوع آن تعیین شود.
۲۵) در این بخش واحد متر مربع برای لیسه ای کردن و پرداخت سطوح بتنی، مضرس کردن سطوح بتنی رمپ ها، تهیه مصالح و اجرای ملات بر روی بتن کف به ضخامت ۱ و ۲ سانتی متر و واحد متر مکعب برای بقیه موارد و احجام به کار برده می شود.
۲۶) رابطه زیر مقاومت فشاری بتن بر حسب مگا پاسکال را نمایش می دهد.
FC مقاومت فشاری بتن (مندرج در نقشه ها و مشخصات فنی) براساس آیین نامه بتن ایران آبا و نمونه های استوانه ای استاندارد بر حسب مگا پاسکال می باشد.
W عیار سیمان بر حسب کیلوگرم در هر متر مکعب بتن می باشد.
۲۷) مطابق آیین نامه بتن ایران، بتن های با مقاومت فشاری ۱۶ مگا پاسکال و بالاتر در بتن آرمه به کار می رود و استفاده از بتن با مقاومت فشاری ۱۲ مگاپاسکال در بتن آرمه تنها با داشتن توجیه کافی و درج در مشخصات فنی اختصاصی مجاز است.
۲۸) نوع شن و ماسه مصرفی در این بخش به صورت رودخانه ای، شکست رودخانه ای و شکسته کوهی با توجه به مشخصات فنی است.
۲۹) جهت اجرای سقف بتنی از تیرچه به عنوان عضو باربر و پرکننده های مختلفی مانند بلوک توخالی بتنی، بلوک سفالی، بلوک یونولیتی و …. استفاده می شود.
۳۰) اجرای کامل سقف های بتنی موضوع این بخش شامل تهیه مصالح لازم، تیرچه و بلوک گذاری ( به استثنای میلگرد) تراز کردن، شمع بندی، داربست، قالب بندی، بتن ریزی و نگهداری از آن، باز کردن قالب ها و مانند آن است.
۳۱) میلگردهای مصرفی در تمام قسمت های اجرای سقف به طور جداگانه از بخش کارهای فولادی با میلگرد محاسبه می گردد.
۳۲) هرگاه تکیه گاه تیرچه، تیرهای ساده یا مرکب فلزی یا دیوارهای باربر بنایی باشد، اندازه گیری بر مبنای سطح کامل سقف اجرا شده صورت می گیرد و مرز مبنا برای اندازه گیری سقف، جدار خارجی بتن سقف است.
۳۳) هرگاه تکیه گاه تیرچه، تیر یا دیوار بتنی باشد، مرز مبنا برای اندازه گیری سقف، جدار داخلی تیر یا دیوار بتنی است.
۳۴) ضخامت سقف عبارت است از فاصله عمودی قسمت زیرین تیرچه تا سطح نهایی بتن اجرا شده سقف
۳۵) واحد اندازه گیری سقف سبک بتنی متر مربع است.
۳۶) برای اندازه گیری اوزان در و پنجره های ساخته شده از پروفیل های توخالی (قوطی) می توان از وزن های حاصل از جداول مربوط استفاده نمود و در صورت در دسترس نبودن این جداول، می توان با به دست آوردن حجم پروفیل مورد نظر و ضرب آن در طول و سپس در وزن مخصوص فولاد نرم (۷۸۵۰) مقدار وزن را به دست آورد.
۳۷) واحد اندازه گیری در و پنجره کیلوگرم است
۳۸) واحد اندازه گیری حفاظ و نرده و نردبان کیلوگرم است
۳۹) واحد اندازه گیری پوشش سقف با ورق گالوانیزه کیلوگرم است
۴۰) واحد اندازه گیری فنس ها و مش ها کیلوگرم است
۴۱) واحد اندازه گیری رابیتس سقف کاذب متر مربع است
۴۲) واحد اندازه گیری لوله های گالوانیزه هواکش متر طول و واحد اندازه گیری درپوش لوله بخاری عدد است.
۴۳) پروفیل های مرسوم مورد استفاده در این قسمت عبارتند از: قوطی، پروفیل اس تی و پروفیل کرونت (مطابق استاندارد ۲۳۴۸ موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی و ساخت ایران)
۴۴) واحد اندازه گیری در و پنجره آلومینیومی کیلوگرم است
۴۵) واحد اندازه گیری سقف کاذب آلومینیومی متر مربع است.
۴۶) جهت پوشش سقف های شیب دار و سقف های کاذب می توان از ورق های صاف یا موج دار آزبست سیمان (ایرانیت- فارسیت – آذریت) استفاده کرد.
۴۷) برای اندازه گیری سطح آزبست سیمان سطح ظاهری کار بدون در نظر گرفتن موج و همپوشانی ملاک عمل است
۴۸) واحد اندازه گیری آزبست سیمان متر مربع است
۴۹) سیمان در نظر گرفته شده در این بخش سیمان نوع ۱ است
۵۰) میلگرد و آهن های مصرفی در بتن این بخش به طور جداگانه از بخش های مربوط به خود محاسبه می شود
۵۱) در ردیف جدول های بتنی پیش ساخته، منظور از سطح، سطح مقطع عمود بر مسیر است
۵۲) در این بخش واحد متر طول برای تهیه و نصب لوله سیمانی به قطر داخلی ۱۰، ۱۵ ، ۲۰ و ۲۵ سانتی متر و تهیه و نصب کول های بتنی پیش ساخته و واحد متر مربع برای بنایی با بلوک سیمانی توخالی و بنایی با آجر سیمانی به ابعاد آجر فشاری و بنایی با بلوک های بتنی پیش ساخته از بتن سبک، تهیه مصالح و اجرای کامل کف سازی با بلوک های بتنی و بنایی با بلوک سیمانی توخالی کف پر تهیه با دانه رس و واحد متر مکعب برای بقیه آیتم ها به کار برده می شود
۵۳) واحد تهیه و نصب جدول های بتنی پیش ساخته تهیه و نصب دال بتنی پیش ساخته (مسلح) برای درپوش نهرها متر مکعب است.
۵۴) از بلوک های سیمانی توخالی کف پر در دیوار چینی ساختمان ها و همچنین قالب بندی پی های منفرد استفاده می شود.
۵۵) معمولا در ساختمان ها، دیوارهای پیرامونی و دیوارهای مشاء از بلوک های ۲۰ سانتی متری استفاده می شود و دیوارهای داخلی و تیغه ها از بلوک های ۱۰ سانتی متری استفاده می شود. واحد بلوک های ۲۰ سانتی متری و ۱۰ سانتی متری متر مربع است.
۵۶) نحوه به دست آوردن تعداد بلوک سیمانی ۱۰ سانتی متری به ابعاد ۴۰ × ۲۰ × ۱۰ سانتی متر در هر متر مربع
تعداد بلوک کامل ۱۰ عدد
تعداد بلوک نیمه ۵ عدد
تعداد بلوک سیمانی ۱۰ سانتی متری در هر متر مربع برابر است با ۱۲ بلوک و نیم
۵۷) منظور از ضخامت یک و نیم آجر، حدودا ۳۵ سانتی متر که واحد آن متر مکعب است
۵۸) منظور از ضخامت یک آجره، حدودا ۲۲-۲۰ سانتی متر که واحد آن متر مربع است
۵۹) منظور از ضخامت نیم آجر حدودا ۱۱-۱۰ سانتی متر که واحد آن متر مربع است
۶۰) امروزه از آجرهای ماشینی سوراخ دار به ندرت در ساختمان سازی استفاده می شود. معمولا از سفال در دیوار چینی ساختمان ها استفاده می شود.
۶۱) معمولا در ساختمان ها، دیوارهای پیرامونی و دیوارهای مشاء از سفال ۲۰ سانتی متری و یا ۱۵ سانتی متری استفاده می شود و دیوارهای داخلی و تیغه ها از سفال ۷ سانتی متری و یا ۱۰ سانتی متری استفاده می شود.
۶۲) نحوه به دست آوردن تعداد سفال ۱۵ سانتی متری در هر متر مربع در یک دیوار به ضخامت حدودا ۱۵ سانتی متر
تعداد سفال کامل ۲۳ عدد
تعداد سفال نیمه ۴ عدد
تعداد سفال ۱۵ سانتی متری در هر متر مربع برابر است با ۲۵ عدد
۶۳) عایق کاری رطوبتی یا به صورت سنتی ( قیر و گونی) و یا به صورت پیش ساخته (ایزوگام) می باشد.
۶۴) انواع قیر و گونی عبارت است از
۶۵) بهتر است از قیر و گونی فقط بر روی پی ها و کرسی چینی ها استفاده کنیم
۶۶) عایق رطوبتی ایزوگام اجرای راحت تر و آلودگی کمتر نسبت به عایق قیر و گونی دارد
۶۷) در عایقکاری رطوبتی مقدار همپوشانی باید به میزان درج شده در نقشه ها و مشخصات فنی باشد و در صورتی که در نقشه و مشخصات فنی اندازه آن تعیین نشده باشد، ۱۰ سانتی متر اجرا می شود.
۶۸) انواع عایق کاری حرارتی عبارتند از
۶۹) مبنای اندازه گیری عایق کاری رطوبتی و حرارتی طبق ابعاد درج شده در نقشه ها و صورت جلسه هاست
۷۰) واحد اندازه گیری عایق کاری رطوبتی و حرارتی متر مربع است.
۷۱) انواع اندودکاری عبارتند از
۷۲) در اندود کاری ها سطح کاری که از اندود پوشیده می شود اندازه گیری خواهد شد.
۷۳) در بندکشی ها سطح نهایی که بند کشی می شود اندازه گیری خواهد شد
۷۴) واحد اندازه گیری انواع اندودکاری و بندکشی متر مربع است.
۷۵) تمامی چوب های مصرفی در این بخش باید از نوع چوب های عمل آورده باشد و قبل از مصرف به تایید مهندس مشاور برسد
۷۶) اندازه گیری کارهای چوبی براساس ابعاد درج شده در نقشه ها و مشخصات فنی انجام می شود
۷۷) نحوه اندازه گیری کلاف درهای چوبی، پشت تا پشت قابلمه است
۷۸) واحد اندازه گیری درب چوبی در این بخش به شکل زیر است:
۷۹) منظور از کاشی و سرامیک در نظر گرفه شده در این بخش از نوع درجه ۱ ایرانی است
۸۰) اندازه گیری سطوح در این بخش براساس سطح کار پوشیده شده نمایان خواهد بود
۸۱) ملات نصب کاشی و سرامیک کاری اعم از افقی یا قائم، ملات ماسه سیمان ۵/۱ و ملات بندکشی آن ها، دوغاب سیمان سفید و پودر سنگ به عیار ۴۰۰ کیلوگرم سیمان در متر مکعب است.
۸۲) واحد اندازه گیری کاشی و سرامیک متر مربع است.
۸۳) منظور از موزاییک سیمانی ساده، موزاییکی است که قشر رویه آن از جنس خود جسم موزاییک بوده و رویه آن صیقلی شده باشد.
۸۴) منظور از موزاییک ایرانی، آن است که قشر رویه آن از سیمان پرتلند معمولی و خرده سنگ معمولی (سیاه و سفید) تشکیل شده باشد
۸۵) منظور از موزاییک فرنگی آن است که قشر رویه آن از سیمان سفید یا رنگی و خرده سنگ های مرمر یا مرمریت نمره ۳ و ۴ و بیشتر تشکیل شده باشد
۸۶) ملات نصب موزاییک های فرنگی و ایرانی از انواع یا ابعاد مختلف، ملات ماسه سیمان ۱:۵ و دوغاب ریزی ها و بندکشی های آن، با دوغاب سیمان سفید و خاک سنگ ۱:۶ است
۸۷) منظور از موزاییک ماشینی آن است که کلیه مراحل ساخت آن توسط ماشین آلات اتوماتیک انجام شود.
۸۸) واحد اندازه گیری فرش موزاییک متر مربع است.
۸۹) اندازه گیری کارهای سنگی با سنگ پلاک براساس سطح کار پوشیده شده نمایان با سنگ خواهد بود
۹۰) تمامی سنگ های این بخش از نوع مرغوب و بهترین سنگ طبیعی است و قبل از مصرف باید به تصویب مهندس مشاور برسد
۹۱) واحد اندازه گیری کارهای سنگی با سنگ پلاک عبارت است از:
۹۲) از جمله کارهای پلاستیکی مهم عبارت است از
۹۳) اندازه گیری سطوح پنجره ها و درب های UPVC در عرض و ارتفاع می باشد.
۹۴) انواع شیشه عبارتند از:
۹۵) اندازه گیری سطوح شیشه ها از روی ابعاد داخلی قاب آن انجام می شود
۹۶) واحد اندازه گیری برش و نصب شیشه متر مربع است.
۹۷) مراحل انجام عملیات رنگ آمیزی روغنی، روغن ماهوتی، پلاستیک، پلاستیک ماهوتی، پلی استر، سیلروکلیر و لاک الکل به شرح زیر است:
۹۸) واحد اندازه گیری ضد زنگ، سمباده یا برس زدن بر روی اسکلت فلزی کیلوگرم است
۹۹) واحد اندازه گیری رنگ آمیزی کارهای فولادی سبک ( در و پنجره و حفاظ نرده و … ) متر مربع است
۱۰۰) واحد اندازه گیری رنگ آمیزی سطوح افقی و عمودی دیوارها و سقف ها متر مربع است